نقش مادر در تربیت فرزند، نظر قرآن

حجت الاسلام والمسلمین دکتر قاسم متقی نیا، کارشناس مسائل فرهنگی و اجتماعی، در گفت و گویی با اشاره به بحث تربیت از دیدگاه قرآن کریم، افزود: مادر نقش گرانقدر، اساسی، تاثیر گذار و بی مانندی در تربیت دارد.

وی افزود: والدین، پدر و مادر به عنوان مربی و رب بعد از پروردگار یکتای متعال بیشترین تاثیر را در شکل گیری شخصیت فرزندان و خانواده دارند.

حجت الاسلام متقی نیا، اظهار داشت: در بین پدر و مادر در زمان شکل گیری شخصیت فرزند بیشترین زمان اُنس و ارتباط با مادر است و نقش مادر علاوه بر تاثیر ژنتیک، علاوه بر تاثیر تربیت پنهان، در تربیت آشکار و تربیت غیر مستقیم و مستقیم هم مادر بیشترین نقش را دارد.

این کارشناس، عنوان کرد: در قرآن کریم خدای متعال به سه نقش خانم ها در تربیت اشاره کرده است؛ نقش اول به عنوان عضو خانواده یا دختر خانواده و خواهر خانواده، نقش دوم، نقش همسر بودن در خانواده وو نقش سوم، نقش مادر بودن در خانواده است.

حجت الاسلام متقی نیا، بیان کرد: در زمینه ی تکریم زن از دیدگاه قرآن خدای متعال از ابتدا بر کرامت دختران تاکید دارد و دفاع از منزلت انسانی دختران و زنان می نماید و تخطئه ی نکوهش و سرزنش نقد نگاه های غیر سازنده نسبت به دختران را گوشزد می کند.

وی با اشاره به  سوره ی اسراء آیه ۳۱؛ ” وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَکُمْ خَشْیَهَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُم إنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطْءًا کَبِیرًا”، آنگاه که نگاه به فرزندان (چه دختر و چه پسر) ولی بیشتر به دختران این بود که برای ترس از گرسنگی فرزند خود را می کشتند، قرآن کریم تخطئه می کند “کَانَ خِطْءًا کَبِیرًا” و سوره التکویر، آیات ۸ و ۹؛ ” وَإِذَا الْمَوْؤُودَهُ سُئِلَتْ*بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ” راجع به زنده به گور کردن دختران یکی از عبارات تند و سرزنش کننده را به کار می گیرد که علاوه بر دنیا در روز قیامت از شما سوال خواهد شد، مورد سوال قرار خواهید گرفت.

حجت الاسلام متقفی نیا، ادامه داد: آیات دیگر هم در داستان حضرت موسی که دختران حضرت شعیب را می بیند و آن داستان تا پایان ادامه پیدا می کند، قرآن کریم کتاب داستان نیست.

وی افزود: اگر داستان دختران شعیب را در حادثه حضرت موسی بیان می کند برای تبیین نقش دختران در جامعه است، دختران یک پیامبر وارد جامعه شدند، نقش اجتماعی دارند، آنجا قرآن بیان می کند که این دختران در تشخیص روان شناختی و جامعه شناختی شخصیت حضرت موسی درست عمل کردند.

حجت الاسلام متقی نیا، همچنین افزود: در  سوره قصص آیه ۲۶؛ ” قَالَتْ إِحْدَاهُمَا یَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ ۖ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِین” آمده است: تشخیص دادم که این شخص، شخص قدرتمند و امینی است. این هم حضور دختران در جامعه توسط قرآن را بین می کند و امضا می شود، حضور عفیفانه و هم تایید شخصیت شناسی و زکاوت و تیز هوشی دختران شعیب را بیان می کند.

وی بیان کرد: یا در داستان خواهر حضرت موسی در سوره ی قصص آیه ۱۱ قرآن کریم موفقیت پیگیری و کار اطلاعاتی و کاوشگری سرنوشت حضرت موسی را در گهواره به خواهرش نسبت می دهد.

حجت الاسلام متقی نیا، افزود: ” وَقَالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّیهِ ۖ فَبَصُرَتْ بِهِ عَن جُنُبٍ وَهُمْ لَا یَشْعُرُونَ”، داستان خواهر حضرت موسی است رفت ادامه داد تا سرانجام توانست کمک کند و حضرت موسی را به آغوش مادر برگرداند.سوره قصص آیه ۱۲؛  ” فَقَالَت هَلْ أَدُلُّکمْ عَلى أَهْلِ بَیْتٍ یَکْفُلُونَهُ لَکمْ وَ هُمْ لَهُ نَصِحُونَ”، با یک تدبیری، با یک سیاست مدتری و با یک کار اطلاعاتی وارد شد و به خانواده ی فرعون پیشنهاد داد من خانواده ای را میشناسم که آن ها خیرخواه اند و اجازه می خواهم که معرفی کنم و پیشنهادش مورد قبول قرار گرفت.

وی بیان کرد: از این آیات می توان دریافت که خداوند متعال نسبت به جایگاه و نقش دختران؛ نقش اجتماعی، نقش تاثیر گذاری در جامعه و در سرنوشت یک پیامبر تاکید دارد.

این کارشناس مسائل دینی و فرهنگی، تاکید کرد: نقش دوم؛ که خدای متعال در قرآن نسبت به بانوان تعریف کرده است، جایگاه همسری است هم در ساحت خانواده و هم در ساحت جامعه و اجتماع بسیار با اهمیت است.

حجت الاسلام متقی نیا، افزود: در خانواده خدای متعال نقش خانم و همسر را نقش کامل کننده و تمام کننده ی بخش وجود و هستی مرد تعریف می کند.

وی در این زمینه با سوره نساء، آیه ۱ اشاره کرد: “یَا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَهٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا “خدای متعال زن و مرد را از یک منبع می آفریند و تداوم بخشیدن به نسل آدمی را به این دو نفر نسبت می دهد؛ ” وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا کَثِیرًا “.

این کارشناس ادامه داد: دومین نقش و جایگاهی که خدای متعال برای همسر تعریف می کند، جایگاه آرامش بخشی به خانواده است و آن را جزء آیات خودش می شمارد.

وی افزود: سوره ی روم آیه ۲۱؛ ” وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ “. خدای متعال برای شما همسرانی آفرید تا به آرامش برسید، البته شرایطی دارد. تشکیل خانواده که جزء نشانه های خداست شرایطش این است که فرمان الهی در مقدمه ی ازدواج، در خواستگاری، در انتخاب، در مراسم اجرا شود. و الا انتخاب همسری که هیچ نشانه ای از عمل کردن به فرمان خدا در آن نیست آیا آرامش می آورد؟  آیه می فرماید که این شرایط باید رعایت شود.

حجت الاسلام متقی نیا، ابراز کرد: البته اینکه در ازدواج و تشکیل خانواده هدف آسایش باشد، آرامش به دست نمی آید. قرآن می فرماید به دنبال آرامش باشید. چه بسا کسی یا کسانی آسایش کافی نداشته باشند اما آرامش دارند.

وی افزود: چه بسا کسانی که آسایش دارند ولی آرامش ندارند. قرآن می فرماید نقش زن نقش همسر، آرامش بخشی به خانواده است.

حجت الاسلام متقی نیا، ادامه داد: اما نقش همسر در جامعه به عنوان یک همسر، به عنوان یک خانمی که همسر یک شخص هست و در جامعه حضور دارد چیست؟ آیا قران نقشی را برای همسر معرفی کرده است؟ بله خدای متعال هم همسرانرموفق را در قرآن معرفی کرده است و هم همسران نا موفق را؛

وی بیان کرد: زمانی که همسر فرعون آخرت را خرید خدا را در نظر گرفت و مقابل فرعون ایستاد و دعا کرد، پروردگارا در نزد خودت جایگاهی در بهشت برای من قرار بده. قرآن این را هم به عنوان یک مثال می فرماید. همسر موفق و همسر ناموفق.

این کارشناس مسائل دینی و فرهنگی، بیان کرد: نقش سومی که قرآن برای خانم ها، برای همسران در جامعه معرفی کرده است نقش مادری است.

وی با اشاره به سوره ی بقره آیه ۲۳۳؛ افزود:” وَالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یُتِمَّ الرَّضَاعَهَ، وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ ” در این آینه خداوند متعال تاکید می کند و می فرماید مادران باید دو سال کامل شیر بدهند فرزند را، نقش مادریست. و در این مدت به عهده ی پدر است رزق مادر و فرزند، پوشش، هزینه، نفقه و …

تقسیم وظایف در این آیه مطرح است، مادر یک نقشی دارد و پدر نقشی دیگر ، بیان کرد: قرآن کریم مادران نمونه را به عنوان الگو معرفی می کند در قرآن، همس عمران، مریم مادر حضرت عیسی و مادر حضرت موسی، نمونه هایی است که در قرآن به عنوان مادران موفق معرفی شده اند.

حجت الاسلام متقی نیا، بیان کرد: این نشان می دهد اوج عبودیت مادر حضرت مریم را، اوج وارستگی و اوج رشد را، به جایی می رسد که ملائکه به او کمک می کنند، به جایی می رسد که پیام خدای متعال را دریافت می کند، به جایی می رسد که شایستگی این را پیدا می کند که حضرت مریم را در دامن خودش پرورش دهد؛ ” فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَبِّ إِنِّی وَضَعْتُهَا أُنثَى وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَلَیْسَ الذَّکَرُ کَالأُنثَى وَإِنِّی سَمَّیْتُهَا مَرْیَمَ وِإِنِّی أُعِیذُهَا بِکَ وَذُرِّیَّتَهَا مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِی” (آل عمران، ۳۶)، من نذر کرده بودم که این دختر خدمتگزار محل عبادت بشود، من تسلیم امر شما هستم .

وی با اشاره به اهیمت نقش مادران در تربیت از دیگاه قرآن، اظهار کرد: شخصیت هر فرزندی در خانواده شکل می گیرد، معمولا تا قبل از ۷ سالگی شکل می گیرد، بیشترین زمانی که تا این سن از نظر زمانی فرزند عمرش را در کنار مادر می گذراند.

حجت الاسلام متقی نیا، با بیان اینکه مادر نقشی اساسی دارد، بیان کرد: قرآن کریم هم نقش دختری را برای خانواده مطرح می کند (نقش یک دختر در رشد خانواده)، هم نقش همسری و هم نقش مادری را، هر سه نقش را در راستای تربیت ذریه ی طیبه معرفی کرده است.