در مقابل لجبازی کودکان چه باید کرد؟

لج ‌بازی خصیصه‌ای است که در اغلب کودکان مشاهده می‌شود. والدین از رفتارهای کودکان خود نگران‌اند و برخی اوقات متوجه نیستند که خود مقصر این‌گونه رفتارها هستند. در این نوشتار به صورت مختصر به لج‌بازی که یکی از مسائل بین والدین و کودکان است، پرداخته می‌شود.

از مسائلی که به دنبال ظهور انگیزۀ استقلال‌طلبی در نوجوان به وجود می‌آید، این است که نوجوان از پند و نصیحت، امر و نهی کردن و تحکم گریزان است. علت این پدیده از یک طرف عقده‌های حقارتی است که نوجوان به طور طبیعی از دوران کودکی دارد، و از طرف دیگر بیدار شدن همان حس استقلال‌طلبی است؛ او می‌خواهد خود را بشناسد و از وابسته بودن نجات پیدا کند. با نوجوانی که این روحیات را دارد، از در پند و اندرز وارد شدن و سخن گفتن از باید و نباید درست نیست و گمان می‌کند که انگیزۀ پند و اندرز دادن در بزرگ‌تر‌ها این است که آنها خود را کامل و دارای قدرت درک، و او را موجودی ناتوان می‌دانند و به همین دلیل پیوسته او به امر و نهی می‌کنند. از آنجا که این برخورد درست در نقطۀ مقابل حساسیت روانی اوست، این روش نه تنها کارساز نیست، بلکه آسیب‌های تربیتی را نیز به دنبال دارد.

نکتۀ مهم در اینجاست که تذکرات زیاد و پی در پی از نظر تربیتی شیوۀ درستی نیست و به پیدایش لجاجت و مقاومت منفی در کودکان منتهی می‌شود. در تربیت لازم است که نصیحت و انتقاد را به حداقل رساند، از خطاهای جزئی و کم ‌اهمیت فرد تربیت ‌شونده صرف ‌نظر کرد و با بزرگواری از کنار آن گذشت تا بتوان از موارد مهم‌تر جلوگیری کرد. والدین باید در بعضی از اوقات بعضی اشتباهات را نادیده بگیرند و خود را کور و کر کنند. امام علی (ع) می‌فرماید: از برترین اخلاق انسان بزرگوار تغافل او از دانسته‌های خویش است. نباید فراموش کرد که چشم ‌پوشی نیز حدی دارد. اگر نوجوان خطاها را تکرار کند، باید به گونه‌ای از کار او جلوگیری کرد.